Kościół ewangelicki św. Jana

Kościół ewangelicki św. Jana

Ewangelicki kościół św. Jana został wybudowany w 1861 r. w stylu neogotyckim według projektu Paula Jackischa z Bytomia i stał się świątynią drugiej w dziejach Mikołowa parafii ewangelicko-augsburskiej (1854 r.). Teren pod budowę podarował książę pszczyński Hans Heinrich X Hochberg.

Wewnątrz znajduje się ołtarz z obrazem berlińskiego artysty Eduarda Leopolda Radtkego przedstawiającym Jezusa, opartym na motywie z Ewangelii św. Jana „Kogo szukacie?” (Jan 18,4).

Po prawej stronie ołtarza stoi chrzcielnica z oryginalną misą chrzcielną, po lewej ambona z gipsowymi popiersiami głównych reformatorów: ks. dr. Marcina Lutra, prof. Filipa Melanchtona, ks. Jana Kalwina, ks. Ulricha Zwingliego oraz bp. Mikołaja Ludwika Zinzendorfa.

Na drewnianym chórze umieszczono 16-głosowe organy z 1861 r. zbudowane przez Carla Volkmanna z Gliwic.
Kościół, zniszczony wskutek ostrzału wojsk radzieckich w styczniu 1945 r. i wyremontowany w latach 1945–1946, został rekonsekrowany 29 września 1946 r.

Za kościołem znajduje się cmentarz konsekrowany wraz z kościołem 29 października 1861 r. oraz kaplica cmentarna z 1900 r. ufundowana przez mikołowskiego przemysłowca Adolfa Lamprechta. Wewnątrz, przed ołtarzem, krypta fundatora kaplicy. Na ścianach, na lewo od wejścia, dwie drewniane tablice z nazwiskami parafian poległych w czasie I wojny światowej (1914–1918).

Nieopodal kościoła położona jest plebania wybudowana w 1872 r. Swój dzisiejszy wygląd zawdzięcza rozbudowie w 1914 r. W 1945 r. plebanię zajęła Wojskowa Komenda Rejonowa. Parafia odzyskała farę w październiku tegoż roku.

Kościół Matki Boskiej Śnieżnej

Kościół Matki Boskiej Śnieżnej

Kościół św. Wojciecha wybudowano pod koniec XIII w. Oprócz nadań biskupich, fundatorami jego ówczesnego uposażenia byli m.in. Jan z Grabia i Borko z Łazisk. Wokół kościoła powstała dzielnica zwana Podfarzem.
Prawdopodobnie pierwotnie świątynia była drewniana. W okresie gotyku została przebudowana na murowaną. W latach 1580–1628 r. była kościołem protestanckim. Do 1861 r. pełniła rolę kościoła parafialnego dla Mikołowa oraz okolicznych miejscowości.
Ta późnogotycka świątynia jest budowlą jednonawową z barokowym wyposażeniem. Wewnątrz znajduje się ołtarz główny z obrazem św. Wojciecha z 1675 r. oraz trzy ołtarze boczne: św. Antoniego Padewskiego, św. Barbary oraz Matki Boskiej. W tym ostatnim umieszczono wizerunek Matki Boskiej Śnieżnej, zwanej również Mikołowską, namalowany w 1701 r. przez Aleksandra Radwańskiego. Obraz ten był przez wieki przedmiotem kultu.
Na uwagę zasługują: oryginalne późnogotyckie odrzwia i drzwi do zakrystii z drewnianym krzyżem nad nimi, w przedsionku kościoła kamienna kropielnica (dawna chrzcielnica) z 1. poł. XVI w., późnorenesansowa ambona z 1. poł. XVII w., stacje drogi krzyżowej z XVIII w. oraz chrzcielnica przy ołtarzu głównym. W części prezbiterialnej umieszczono barokowe epitafium fundatora dużej części wyposażenia świątyni, ks. Fabiana Sebastiana Rostabińskiego. Pod kościołem jest krypta grobowa.
Wokół świątyni znajduje się cmentarz założony w XIII w., obecnie nieużytkowany. Do dziś zachowały się na nim elementy nagrobków z XVIII i XIX w. Całość otacza kamienny mur.
Za bramą ogrodzenia stoi figura św. Jana Nepomucena ufundowana przez mikołowskich parafian w 1799 r. jako wypełnienie ślubowania złożonego w 1736 r., gdy Mikołów nawiedziła susza i wyschła jedyna studnia w centrum miasta.
Przy bocznym wejściu do świątyni usytuowano kamienny neogotycki krucyfiks z inskrypcją na postumencie: „Fundowało Bractwo Różańca Świętego 1873”, które opiekowało się kościółkiem i zapobiegło jego wyburzeniu po wybudowaniu nowego kościoła św. Wojciecha.
Od lat 60. XX w. świątynia nosi dwa wezwania – św. Wojciecha i Matki Boskiej Śnieżnej. Na początku XXI w. kościół został gruntownie odnowiony.

Bazylika pw. Św. Wojciecha

Bazylika pw. Św. Wojciecha

Bazylika mniejsza pod wezwaniem św. Wojciecha w Mikołowie jest świątynią zbudowaną w stylu neoromańskim arkadowym przez budowniczego Spaldinga z Gliwic i mistrza murarskiego Beetza z Pszczyny w latach 1843–1861. Miała zastąpić istniejący od końca XIII w. kościół św. Wojciecha, który stał się za mały dla coraz ludniejszej parafii mikołowskiej.
Jest to budowla trójnawowa z dwoma wieżami i tympanonem wieńczącym wejście oraz półkolistą absydą od strony wschodniej.
Nad głównymi drzwiami, w arkadowym biforium, ukazano postacie błogosławionych kapłanów: Stanisława Kubistę i dra Emila Szramka, którzy związani byli z parafią św. Wojciecha.
Wystrój wnętrza kościoła wykonano w stylu neoromańskim. Na końcu nawy głównej, na tle absydy z ikonografią Chrystusa królującego w chwale, usytuowano ołtarz główny św. Wojciecha, a na zakończeniu naw bocznych – ołtarze Matki Boskiej Mikołowskiej i Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zabudowę ołtarzową uzupełnia ambona, stylistycznie nawiązująca do ołtarzy.
W oknach naw bocznych umieszczono witraże wykonane w pracowni Franza Borgiasa Mayera w Monachium. Przedstawiają one sceny z Nowego Testamentu oraz dekoracje o symbolice katolickiej. W oknach absydy umieszczono witraże z symbolami Zmartwychwstania Pana Jezusa, a nad absydą w prezbiterium okulus przedstawiający Ducha Świętego pod postacią gołębicy. Witraże te wykonano w stylistyce tzw. szkoły krakowskiej.
Filary kościoła i arkady pod sklepieniami zdobione są postaciami świętych i proroków.  Całość wystroju wnętrza dopełnia symboliczna polichromia o motywach geometrycznych i roślinnych umieszczona na filarach, arkadach i sklepieniach kościoła. Na ścianach naw bocznych zawieszono obrazy – stacje Drogi Krzyżowej autorstwa wybitnego malarza Jana Bochenka.  Dodatkowymi miejscami modlitwy są kaplica adoracji Najświętszego Sakramentu znajdująca się przy bocznej nawie oraz kaplica Matki Bożej Bolesnej w północnej wieży kościoła.
Na chórze ustawiono organy zbudowane w 1862 r. przez Johanna Haasa z Głubczyc. Jest to jeden z najciekawszych w Polsce instrumentów organowych. Ma formę arkadową utrzymaną w stylistyce neorenesansowej. Po remoncie i przeprowadzonych w 2003 r. gruntownych pracach konserwatorskich kościół parafialny św. Wojciecha wyniesiono w 2008 r. do godności bazyliki mniejszej. Od 1998 r. święty Wojciech jest patronem Mikołowa.
Kościół pw. NMP Matki Zbawiciela

Kościół pw. NMP Matki Zbawiciela

Już od samego początku działalności Towarzystwa Boskiego Zbawiciela, myśli Założyciela Sługi Bożego o. Franciszka Marii od Krzyża Jordana były zwrócone ku ziemiom polskim. 19 lat od założenia Zgromadzenia pierwsi salwatorianie zamieszkali w Krakowie i podjęli starania o powstanie domu zakonnego. I tak powstał dom w Trzebini, który po kilku latach na skutek napływu dużej ilości kandydatów do Zgromadzenia stał się zbyt ciasnym. Wtedy też poczyniono starania o otwarcie domu na Górnym Śląsku skąd było najwięcej kandydatów. Pierwsze palny lokalizacji to okolice Pszczyny. Jednak dzięki przychylności ówczesnego proboszcza parafii św. Wojciecha w Mikołowie, ks. Aleksandra Skowrońskiego rozpoczęto starania w Kurii Biskupiej w Katowicach o otwarcie takiegoż domu na terenie jego parafii. 12 stycznia 1931 r. ks bp Stanisław Adamski wyraził zgodę na powstanie Domu Zakonnego i gimnazjum, którego celem było kształcenie młodzieży zakonnej. W sierpniu tego roku został wmurowany kamień węgielny pod budynki szkolne. Dzięki bardzo dużej pomocy rzeszy współpracowników Salwatoriańskich możliwe było rozpoczęcie działalności placówki już w roku szkolnym 1933-34. Również w budynku szkolnym rozpoczęło działalność wydawnictwo, wydając pismo „Salwator”

Wybuch II wojny Światowej uniemożliwił rozwój szkoły, która miała być jeszcze bardziej rozbudowana. Początkowo budynki zajęły wojska niemieckie, dzierżawiąc je, a potem zagarniając całkowicie mienie zakonne i wypędzając zakonników. Pod koniec zawieruchy obiekt zajęły wojska sowieckie, które dokonały także brutalnego mordu 27 stycznia 1945 r. dwóch sióstr salwatorianek: Stanisławy Falkus i Leopoldy Ludwig. Sowieci uczynili z budynku szkolnego szpital gruźliczy. Następnie została utworzona szkoła dla pielęgniarek, studium medyczne i szkoła specjalna. Zgromadzenie Salwatorianów odzyskało swą własność dopiero w 1991r.

Kościół pw. Św. Mikołaja w Borowej Wsi

Kościół pw. Św. Mikołaja w Borowej Wsi

Drewniany barokowy kościół pw. św. Mikołaja przeniesiono z pobliskich Przyszowic w latach 1937–1939. Samą parafię w Borowej Wsi erygowano dopiero w 1957 r. Nawę świątyni wzniesiono w konstrukcji zrębowej głównie z drewna sosnowego ściętego w latach 1719–1720. Częściowo oszalowany korpus świątyni otaczają tzw. soboty. Prostokątna nawa jest szersza i wyższa od zamkniętego trójbocznie prezbiterium. Kościół ma dwukalenicowy dach kryty gontem. Od zachodu znajduje się wieża w konstrukcji słupowej, której dębowe słupy datowane są na lata 1509–1510. Dzwonnicę nakrywa cebulasty hełm z latarnią. Podobna jest stylistyka sygnaturki nad nawą.

Wnętrze świątyni zachowało barokowy wystrój. W prezbiterium znajduje się wczesnobarokowy ołtarz główny. W jego części centralnej umieszczono obraz św. Mikołaja, który flankują rzeźby św. Jana Ewangelisty i św. Jana Chrzciciela. W zwieńczeniu nastawy znajduje się obraz św. Józefa z Dzieciątkiem otoczony rzeźbami św. Jadwigi Śląskiej i św. Jacka. Na szczycie ołtarza stoi niewielka figura św. Stanisława. W prezbiterium umieszczono późnogotyckie rzeźby św. św. Piotra i Pawła. Na skraju prezbiterium zawieszono barokową ambonę z płaskorzeźbami ewangelistów. Nawę od prezbiterium oddziela belka tęczowa, na której znajduje się barokowa Grupa Ukrzyżowania. Z prawej strony nawy stoi rokokowy ołtarz św. Jana Nepomucena, a z lewej późnobarokowy ołtarz św. Antoniego. W nawie jest też późnobarokowa nastawa ołtarzowa z obrazem św. Judy Tadeusza, który flankują rzeźby św. Jana Nepomucena i św. Ludwika. Na przeciwległej ścianie nawy mieści się rzeźba św. Marcina na koniu.

Po 1874 r. od południa do prezbiterium dostawiono kaplicę, której centralny punkt stanowi późnorenesansowy ołtarz z obrazem ukazującym zdjęcie z krzyża. W kaplicy stoi też barokowo-klasycystyczna drewniana chrzcielnica w formie kuli ziemskiej z wężem, nad którą umieszczono płaskorzeźbę przedstawiającą chrzest Chrystusa. Na uwagę zasługuje dwukondygnacyjna empora z barokowymi organami. W ostatnich latach świątynia przeszła gruntowną renowację.
Przy kościele znajduje się grób ks. Roberta Gajdy, znawcy muzyki kościelnej, autora
4 podręczników do muzyki organowej, który w latach 1946–52 pełnił tu funkcję lokalisty.

Kościół pw. Św. Wawrzyńca w Mokrem

Kościół pw. Św. Wawrzyńca w Mokrem

Pierwsza wzmianka o kościele parafialnym w Mokrem pochodzi z 1346 r.
W datowanym na ten rok spisie świętopietrza znajduje się informacja, jakoby już od 1337 r. kościół mokierski nie uiszczał należnego podatku. Pierwotna świątynia drewniana przetrwała około 250 lat. Kościół murowany stanął w połowie XVI wieku. Dopiero w aktach z 1598 r. dotyczących wizytacji kościołów ówczesnego powiatu pszczyńskiego na zlecenie biskupa krakowskiego Jerzego Radziwiłła dowiadujemy się, że „we wsi Mokra pod wezwaniem św. Wawrzyńca stoi kościół murowany”. Niestety nie jest znana dokładna data jego budowy.
Kościół w Mokrem od okresu reformacji aż do czasów ponownego objęcia go przez duchowieństwo katolickie w 1654 r. był zaniedbany i niszczał. W 1716 r. katolicki dziedzic i patron kościoła Zagórski przystąpił do jego gruntownego remontu. Dobudowano wówczas dwie boczne kaplice, wykonano nowe pokrycie dachu i zbudowano kryptę pod kościołem. W kolejnych latach dziedzicami w Mokrem byli ewangelicy. Kościół znowu popadł w ruinę. Ówczesne zapisy głosiły iż „wieżyczki kościoła zruinowane, świeczniki dwa połamane, tak samo krzyż, organy popsowane, zbudowania plebańskie bliskie ruiny, stodoła zniszczona”.
Około 1791 r. nieopodal budynku kościoła stała drewniana dzwonnica na palach. Murowaną wieżę połączoną z nawą zbudowano w 1863 r. za czasów urzędowania ks. proboszcza Jana Mayera.
W 1886 r. kościół odmalowano, a dwa lata później umieszczono w nim rzeźbioną Drogę Krzyżową. Kolejny znaczący remont miał miejsce w 1933 r za czasów proboszcza Maksymiliana Świerkota. Odnowiono wówczas ołtarze, figury i obrazy, kościół odmalowano, zakupiono nowe ławki i zainstalowano oświetlenie elektryczne. Najcenniejszymi zabytkami kościoła w Mokrem są: figura Matki Bożej Anielskiej, chrzcielnica z końca XVII w., organy z 1772 r. , XVIII-wieczna kaplica oraz zewnętrzna kaplica Jana Nepomucena.

Kościół pw. Św. Piotra i Pawła w Paniowach

Kościół pw. Św. Piotra i Pawła w Paniowach

Świątynia powstała na miejscu dwóch poprzednich kościołów. Pierwszy – postawiony w XIII stuleciu – został zniszczony w XV wieku wraz z całą wsią podczas walk między książętami śląskimi. Odbudowano go dopiero w 1506 roku. Służył parafianom do połowy XVIII wieku, kiedy to ze względu na zły stan techniczny został rozebrany. Fundatorką nowej, istniejącej do dziś świątyni była Katarzyna Rozyna Bujakowska.

Kościół został zbudowany w 1757 roku w konstrukcji zrębowej i jest orientowany. Ściany nawy, prezbiterium i dachy są kryte gontem. Do zamkniętego trójbocznie prezbiterium przylegają zakrystia i kaplica. Świątynia otoczona jest sobotami. Ze starego kościoła do nowego przeniesiono część wyposażenia, między innymi dzwony, ołtarze, chrzcielnicę i obrazy. Jednym z najstarszych zabytków jest wykonana z piaskowca kropielnica pochodząca prawdopodobnie z XIV wieku. Na chórze znajdują się pneumatyczne organy z 1894 roku firmy Heinrich Dorslag & Sohn – Orgelblau – Austaltt, Rybnik O.S. Wnętrze kościoła wykonane jest w stylu barokowym oraz późnorenesansowym. Ołtarz główny pochodzi z początku XVII wieku.

W 1790 roku ówczesny proboszcz parafii, ks. Jan Gawliczek, wyjednał w Rzymie specjalny odpust na dzień patronów kościoła w Paniowach, Świętych Apostołów Piotra i Pawła, to jest 29 czerwca. Obecnie uroczystość odpustowa odbywa się w ostatnią niedzielę tego miesiąca.

W ciągu wieków kościół był kilkakrotnie remontowany. Podczas ostatnich prac zakończonych w 2010 roku przeprowadzono gruntowną renowację wnętrza świątyni. W trakcie robót odkryto XVIII-wieczne zdobienia i malowidła postaci aniołów oraz Oka Opatrzności Bożej na sklepieniu prezbiterium nad ołtarzem, niefortunnie zamalowane w czasie remontu w 1934 roku. W 2000 roku obok kościoła wybudowana została wolno stojąca, drewniana dzwonnica, w której umieszczono dzwon „Benedykt”, ufundowany przez ks. kanonika dr. Benedykta Cierzniaka.

Kościół pw. św. Mikołaja w Bujakowie

Kościół pw. św. Mikołaja w Bujakowie

Legenda głosi, że pierwszy kościół bujakowski poświęcił w 995 roku św. Wojciech, przechodząc przez te ziemie. Jednak najstarsza wzmianka o parafii w Bujakowie pochodzi z 1305 roku. W 1430 roku drewniany kościół został prawdopodobnie uszkodzony podczas najazdu husytów. Około 1500 roku podjęto decyzję o budowie nowej, murowanej świątyni pod wezwaniem św. Mikołaja. Najpierw powstała nawa główna, do której od strony południowej prowadził ostrołukowy portal. W XVI wieku dobudowano także kaplicę, kryptę oraz prezbiterium. Przed 1679 rokiem przy zachodniej ścianie kościoła postawiono drewnianą dzwonnicę. Oprócz figury Matki Bożej Bujakowskiej najstarszym zabytkiem w kościele jest chrzcielnica z przełomu XV/XVI wieku.

W trakcie przebudowy w latach 1922–1923 w ścianę od strony południowej wmurowano symboliczny nagrobek Karola Goduli, który za życia piastował patronat nad kościołem. W 1924 roku drewnianą dzwonnicę zastąpiono murowaną, a w jej narożniki wbudowano dwa głazy polodowcowe miejscowego pochodzenia.

Od 1942 roku parafia bujakowska nie posiadała dzwonów, ponieważ zostały one zabrane przez Niemców. Dopiero 16 maja 1977 r. otrzymała trzy nowe dzwony: Mikołaj, Maryja i Barbara. Odnaleziono także stary dzwon Konstanty z 1857 roku, który służy dziś jako sygnaturka.

W 1996 roku poświęcony został nowy ołtarz, wykonany na wzór dawnego, powstałego w 1888 roku. Namalowano też freski renesansową techniką sgraffito.

Przed kościołem znajduje się rzeźba św. Mikołaja dłuta Zygmunta Brachmańskiego. Kościół otoczony jest murem, który stanowi pozostałość dawnego XIII-wiecznego kamiennego ogrodzenia obronnego.

Na terenie ogrodu botanicznego, usytuowanego pomiędzy kościołem a domem katechetycznym, stoi kamienny krzyż pojednania z 1691 roku.

W Roku Jubileuszowym, podczas uroczystości 500-lecia kościoła i 700-lecia Bujakowa, w dniu 9 września 2000 roku metropolita katowicki abp Damian Zimoń koronował Matkę Bożą Bujakowską, ogłaszając, że „Na uprzemysłowionym Śląsku Matka Boża w Bujakowie będzie patronką środowiska naturalnego”.

Logotypy UE